Pojęcia stosowane w opiniach

Dysleksja

Słowniczek
pojęć i sformułowań spotykanych w opiniach i orzeczeniach
poradni psychologiczno – pedagogicznej
Opracowanie: Anna Kurańda-Korczyńska

Ocena rozwoju poznawczego

Funkcje poznawcze – zespół procesów, dzięki którym odbieramy informacje z otoczenia oraz zauważamy stosunki między nimi. Obejmują: pamięć, uwagę, wrażenia i spostrzeżenia wzrokowe, słuchowo-językowe, dotykowe, kinestetyczne, orientację w schemacie ciała i kierunkach w przestrzeni.

Inteligencja płynna – wrodzona, zdeterminowana biologicznie.

Inteligencja skrystalizowana – zdeterminowana doświadczeniem nabytym w toku rozwoju.

Rozumienie przestrzenne – obrazowe.

Zdolności wzrokowo – przestrzenne – zdolności oparte o umiejętności wytworzenia w umyśle reprezentacji umysłowej przedmiotu i dokonywania na wytworzonym modelu przekształceń przestrzennych a także rozumienia relacji „część – całość” spostrzeganego wzoru graficznego.

Uwaga selektywna - zdolność do świadomego kierowania uwagi na to, co istotne w danym momencie.

Trwałość uwagi – koncentracja uwagi na danej aktywności przez czas niezbędny do prawidłowego wykonania zadania. Jeżeli uwaga jest chwiejna, uczeń szybko się rozprasza i trudno jest mu skupić się na jakimś obiekcie, zjawisku, a jego działanie staje się mało skuteczne.

Rozumowanie pojęciowe – umiejętność klasyfikacji obiektów.

Poziom intelektualny (umysłowy) – ocena funkcjonowania podstawowych zdolności werbalnych (słowno-pojęciowych) oraz niewerbalnych (wykonawczych) dokonywana za pomocą standaryzowanych testów inteligencji.

Myślenie przez analogię – polega na formułowani wniosków na temat danej sytuacji na podstawie podobnej, znanej sytuacji, wyciąganiu wniosków z podobieństw między przedmiotami, sytuacjami.

Myślenie przyczynowo – skutkowe – umiejętność wskazywania następstw określonych sytuacji, wyszukiwania przyczyn pewnych stanów rzeczy, porządkowania zdarzeń, np. w układaniu historyjek obrazkowych.

Integracja percepcyjno-motoryczna – prawidłowy rozwój procesów poznawczych, współdziałający z czynnościami ruchowymi, np. przy pisaniu ze słuchu: uwaga, analiza i synteza wzrokowa i słuchowa oraz ruch ręki piszącej; prawidłowy przebieg czynności pisania i czytania możliwy jest dzięki prawidłowemu rozwojowi funkcji wzrokowych, słuchowych, językowych i ruchowych oraz ich prawidłowemu współdziałaniu.

Integracja sensoryczna – proces odbierania i przetwarzania przez układ nerwowy informacji ze wszystkich zmysłów (z ciała i środowiska) pozwalający na efektywne wykorzystanie ich np. podczas nauki, zabawy, czynności dnia codziennego, funkcjonowaniu społecznym.

Koordynacja wzrokowo-ruchowa – zharmonizowanie funkcji wzrokowych i ruchowych (manipulacyjnych), współpraca ręki i oka.

Tempo uczenia się wzrokowo – ruchowego – to prędkość, z jaką dziecko potrafi odtworzyć prezentowane wzory graficzne. Wymaga ona od dziecka sprawnego spostrzegania i zapamiętywania elementów graficznych, a następnie przetwarzania go na ruch ręki. W zadaniu mierzącym tempo uczenia się wzrokowo – ruchowego istotna jest również wytrzymałość dziecka oraz skupienie uwagi. Niskie tempo tej zdolności może oznaczać trudności w prawidłowym spostrzeganiu i zapamiętywaniu bodźców wzrokowych lub przełożenia bodźca na ruch ręki, trudności w skupieniu uwagi i męczliwość dziecka. Dobre tempo uczenia się wzrokowo – ruchowego pozwala przypuszczać, że dziecko będzie dobrze przyswajać to, co często odwzorowuje, np. przepisuje.

Pamięć mimowolna (mechaniczna) – zdolność do przyswajania wiedzy w sposób nieuświadomiony, mimowolny, bez celowego wysiłku.

Pamięć sekwencyjna – zdolność do przyswajania, utrwalania i przypominania sekwencji cyfr, nazw (np. pory roku, dni tygodnia).

Pamięć wzrokowa – zdolność do utrwalania i przypominania informacji podanej w formie wizualnej (czyli zapamiętywanie spostrzeżeń wzrokowych, zdolność do wzrokowego uczenia się) i dzięki temu przyswajania wiedzy.

Pamięć słuchowa – zdolność do utrwalania i przypominania informacji dźwiękowej (zapamiętywanie spostrzeżeń werbalnych i niewerbalnych, zdolność do uczenia się słuchowego) i dzięki temu przyswajania wiedzy.

Pamięć bezpośrednia – zdolność do zapamiętania i natychmiastowego odtworzenia spostrzeganego wzrokowo lub słuchowo materiału.

Pamięć fonologiczna – zdolność do zapamiętywania i prawidłowego odtwarzania kolejności głosek w wyrazach.

Pamięć operacyjna – zdolność do przyswajania, utrwalania i przypominania określonych operacji czy działań utrzymywanych w pamięci.

Pojemność pamięci – określa stosunek ilości zapamiętanych i prawidłowo odtworzonych informacji do ilości informacji podanych do zapamiętania.

Wierność pamięci (wzrokowej, słuchowej) – określa stopień identyczności informacji zapamiętanych z informacją podaną w formie werbalnej lub graficznej.

Gotowość pamięci – zdolność do szybkiego odtwarzania informacji zapamiętanych.

Rozwój psychoruchowy harmonijny – całość procesów psychicznych (intelektualnych, orientacyjno-poznawczych oraz motorycznych) rozwijających się w sposób harmonijny czyli tak, że nie stwierdza się większych odchyleń od poziomu typowego dla danego wieku życia.

Rozwój psychoruchowy nieharmonijny – zakłócenia tempa rozwoju poszczególnych sfer (procesów orientacyjno-poznawczych oraz motorycznych).

Deficyty rozwojowe (inaczej parcjalne lub fragmentaryczne zaburzenia rozwoju psychomotorycznego, jeszcze inaczej: dysfunkcje) – opóźnienie rozwoju psychomotorycznego, wolniejsze tempo rozwoju określonych funkcji.

Ocena percepcji wzrokowej i funkcji wzrokowo - ruchowych

Percepcja wzrokowa – zdolność do rozpoznawania i różnicowania bodźców wzrokowych oraz umiejętność ich interpretowania.

Analiza i synteza wzrokowa – procesy dokonujące się na poziomie mózgowym obejmujące rozkładanie na części i scalanie materiału wzrokowego (obrazki, wyrazy) w celu budowania całości obrazu.

Zaburzenia percepcji wzrokowej – zaburzenia analizy i syntezy wzrokowej, zaburzenia spostrzegania i różnicowania kształtów, rejestracji położenia przestrzennego przedmiotów.

Zaburzenia koordynacji wzrokowo-ruchowej - brak współdziałania i zharmonizowania funkcji wzrokowych i ruchowych – manipulacyjnych.

Tempo uczenia się wzrokowo-ruchowego – szybkość uczenia się pisania symboli graficznych, oparta na koordynacji oka i ręki, uzależniona od prawidłowego spostrzegania symboli, prawidłowej sprawności ruchowej rąk i silnej lateralizacji.

Zaburzenia orientacji przestrzennej – brak lub nie w pełni wykształcona orientacja w prawej lewej stronie ciała oraz w kierunkach przestrzeni.

Ocena percepcji słuchowej i funkcji słuchowo-językowych

Funkcje słuchowo – językowe – zdolności odbioru dźwięków, ich rozpoznawania, różnicowania oraz interpretowania.

Analiza i synteza słuchowa– procesy dokonujące się na poziomie mózgowym obejmujące rozkładanie na części i scalanie materiału słuchowego (dźwięki, zdania, słowa) w celu budowania całości słowa.

Świadomość fonologiczna – zdolność do rozróżniania dźwięków różniących się jedynie poszczególnymi głoskami.

Percepcja słuchowa – zdolność do odbioru dźwięków, ich rozpoznawania i różnicowania oraz interpretowania przez odniesienie do poprzednich doświadczeń.

Zaburzenia słuchu fonemowego – trudności w postrzeganiu dźwięków mowy czyli w odróżnianiu głosek i różniących je cech dystynktywnych.

Zaburzenia umiejętności fonologicznych – trudności w operowaniu cząstkami fonologicznymi mowy, takimi jak głoski, sylaby, logatomy.

Umiejętności metafonologiczne – wykształcona świadomość dźwiękowych struktur mowy.

Niskie umiejętności metafonologiczne – brak lub słabo wykształcona świadomość dźwiękowych struktur mowy.

Bezpośrednia pamięć słuchowa – zdolność do natychmiastowego odtworzenia materiału słuchowego. Pamięć słuchową bezpośrednią (tzw. świeży ślad słuchowy) wykorzystujemy w pisaniu pod dyktando czy zapamiętywaniu szeregu liczb w odpowiednim szyku (powtarzając za kimś numer telefonu, podczas odpytywania z matematyki). Zdolność pamięci bezpośredniej jest ograniczona do kilkudziesięciu sekund, potem materiał utrwala się w pamięci długoterminowej lub ulega zapomnieniu.

Zaburzenia bezpośredniej pamięci słuchowej powodują, że uczeń ma trudność z zapamiętaniem dwóch poleceń jednocześnie, zapamiętaniem długich zdań i poprawnym ich zapisaniem podczas notowania wykładu na lekcji, ze zrozumieniem wypowiedzi w języku obcym, liczeniem w pamięci.

Krótkotrwała pamięć słuchowa – umiejętność odtworzenia materiału po krótkim czasie.

Mowa czynna – zdolność generowania wypowiedzi.

Mowa bierna – zdolność rozumienia mowy.

Integracja wzrokowo – słuchowa i wydobywanie informacji z długoterminowej pamięci werbalnej – zdolność do nadawania znaczenia wzrokowemu obrazowi znaku.

Pseudosłowa (materiał nielogiczny)– wyrazy sztucznie utworzone, z którymi uczeń spotyka się po raz pierwszy.

Powrót

Aktualności

Wspomaganie szkół

Oferta poradni

Zespół orzekający

Wczesne wspomaganie

Dysleksja

Doradztwo zawodowe

Projekty Unijne

Druki

Polecamy

Przydatne linki

Konkursy

Deklaracja dostępności

Polityka prywatności

Standardy Ochrony Małoletnich

Pojęcia stosowane w opiniach

	Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna ul. Niepo�omska 26c 32-020 Wieliczka tel. 12 250 07 73 e-mail: sekretariat@poradnia-wieliczka.pl
Powered by Hubert Makowski, Graphics: Jakub Ruchlewicz